कालो लाही (Aphid) नियन्त्रणका ४ सरल घरेलु उपाय

Ecoecopolitics Desk२ हप्ता अगाडि

काठमाडौँ — घरमै तरकारी, फूलबारी वा फलफूलका बोटबिरुवामा ‘कालो लाही’ किरा देखिनु सामान्य कुरा हो। तर समयमै नियन्त्रण नभए बोटको रस चुसी बिरुवा नै सुकेर जाने खतरा हुन्छ। विशेषज्ञहरूले रासायनिक कीटनाशक प्रयोग नगरी पनि सरल घरेलु उपायबाटै कालो लाही नियन्त्रण गर्न सकिने बताउँछन्। यहाँ चार प्रभावकारी उपायबारे विस्तृत जानकारी प्रस्तुत गरिएको छ।

पहिलो, साबुन–पानीको झोल सबैभन्दा सहज उपाय मानिन्छ। १ लिटर पानीमा १ चम्चा लुगा धुने सर्फ वा भाँडा माझ्ने लिक्विड मिलाएर किरा लागेको भागमा भिज्ने गरी छर्किँदा लाहीको शरीरमा रहेका सास फेर्ने साना प्वालहरू बन्द हुन्छन्। यसले किरा केही मिनेटमै निष्क्रिय बनाइदिन्छ। तर यो झोल अत्यधिक घाम लाग्ने समयमा नभई साँझपख वा बिहान छर्कनु उपयुक्त मानिन्छ।

दोस्रो, लसुन–खुर्सानीको घरेलु झोल पनि निकै प्रभावकारी मानिन्छ। घरमै पाइने लसुन र पिरो खुर्सानी पिसेर पानीमा घोलेर केही घन्टा उमाल्न वा भिजाइ राख्नुपर्छ। त्यसपछि कपडाले छानेर स्प्रेमा भरेर बोटमा छर्किँदा यसको कडा गन्ध र तीतोपनाले किरा तर्सेर भाग्ने गर्छन्। रासायनिक औषधि दाँजोमा यो उपाय सुरक्षित र वातावरणमैत्री हुन्छ।

तेस्रो, सुकेको खरानी को प्रयोग परम्परागत तर राम्रो परिणाम दिने उपाय हो। बिहान सबेरै शीत परेको बेला बोटका किरा लागेको भागमा खरानी छर्किँदा किरा टाँसिन नसक्ने र सुकाइदिने प्रभावका कारण नियन्त्रण हुन्छ। तर खरानी एकदमै भिजेको अवस्थामा प्रयोग नगर्न सुझाइन्छ।

चौथो, यदि कुनै हाँगा वा मुन्टामा अत्यधिक लाहीको समूह देखिएको छ भने सो भागलाई हतार–हतार काटेर हटाइदिनु बुद्धिमानी हुन्छ। संक्रमित हाँगालाई गाडेर वा आगो तापेर नष्ट गर्दा किरा पुनः फैलिन पाउँदैन।

विशेषज्ञहरूका अनुसार यस्ता घरेलु तरिका छर्किँदा मौसमको भूमिका महत्वपूर्ण हुन्छ। चर्को घाम परेको बेला छर्किएको झोल छिटै सुक्ने हुँदा असर घट्ने बताइन्छ। त्यसैले साँझपख वा मौसम चिसो हुँदाका बेला प्रयोग गर्दा बढी प्रभावकारी परिणाम देखिन्छ।